Tak trochę nie wiedziałam, czy dać dzisiaj rodzaj Anopheles czy może jednak rodzaj Plasmodium; zdecydowałam się jednak na Anopheles, bo Plasmodium to nawet nie jest zwierzę. To pierwotniak, dokładniej rodzaj pierwotniaków reprezentujący pięć gatunków zarodźców malarycznych*. Porozmawiajmy więc sobie dzisiaj trochę o malarii, a trochę o komarach.
Anopheles to rodzaj muchówek liczący jakieś 460 gatunków; spora liczba owych gatunków związana jest właśnie z malarią. Komary są nieodłączną częścią cyklu życia pierwotniaka powodującego tę chorobę, są bowiem żywicielami pośrednimi. Żywicielem ostatecznym zarodźców jest człowiek – to w naszych organizmach odbywa się jego rozmnażanie płciowe.
Wiecie, na komary można się złościć i denerwować, ale jeść i pić każdy musi. Podczas gdy samce Anopheles odżywiają się nektarem i innymi źródłami cukru, samice nie mają wyboru i w którymś momencie muszą zasmakować naszej krwi. Cukier z nektaru nie jest dla samicy wystarczający do uzyskania odpowiedniej energii i materiałów do stworzenia jaj – a stworzenie jaj to jej cel życiowy. Taki pani komar żyje więc sobie swoim życiem, a zarodziec swoim. W jej śliniankach.
Przy każdym ukąszeniu, komar wstrzykuje w ofiarę trochę swojej śliny. Razem z tą śliną do ciała ofiary (a więc jej krwi) wędrują sporozoity, które – w dużym uproszczeniu – w dużej mierze przekształcają się ostatecznie w gametocyty. Gametocyty krążą do krwi do czasu, aż zostaną pobrane razem z krwią przez kolejnego komara. Znajdując się w układzie pokarmowym jakiejś przedstawicielki Anopheles, gametocyty przekształcają się w gamety i odbywa się rozmnażanie płciowe. Powstałe zygoty przenikają do ślinianek komara i cały cykl zaczyna się od nowa.
Komar oczywiście nie jest tego w żaden sposób świadomy, stanowi jedynie środek transportu zarodźca. I trzeba, siłą rzeczy, tego transportu się pozbyć. Na szczęście polskie komary zarodźca nie przenoszą – i oby tak zostało.
25 kwietnia to Światowy Dzień Malarii.
Źródło: Centers for Disease Control and Prevention
*Mówiąc w tym tekście o zarodźcach lub Plasmodium będę mówić stricte o tych 5 gatunkach bez wymieniania ich: P. falciparum (zarodziec sierpowaty), P. vivax (zarodziec ruchliwy), P. ovale (zarodziec owalny), P. malariae (zarodziec pasmowy), P. knowlesi (zarodziec małpi).